„Rozwód kościelny” krok po kroku – jak stwierdzić nieważność małżeństwa.
Rozwód kościelny – proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa to dla wielu Katolików możliwość uregulowanie swojej sytuacji duchowej a także szansa na ponowne zawarcie małżeństwa kościelnego.
Na pewno wiele osób spotkało się z pojęciem ,,rozwodu kościelnego” bądź też ,,unieważnienia małżeństwa, ale nie wie, jak to wygląda w praktyce. W Internecie często pojawiają nieprawdziwe informacje obrazujące proces stwierdzenia nieważności małżeństwa. W tym wpisie adwokat kościelny dr Michał Poczmański z Kancelarii Kanonicznej postara się jak najszerzej przybliżyć Państwu ten temat. „Rozwód kościelny” krok po kroku.
„Rozwód kościelny” a rozwód cywilny
Na początku chciałbym zaznaczyć, że nie należy utożsamiać ,,unieważnienia ślubu kościelnego” z rozwodem cywilnym, gdyż oba procesy wyglądają zupełnie inaczej. Bardzo często strony boją się rozpocząć stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego, gdyż mają w pamięci negatywne emocje towarzyszące im podczas rozprawy w sądzie powszechnym. Otóż proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa ogranicza się jedynie do indywidualnych przesłuchań i wymiany pism pomiędzy sądem, a stronami procesu. W rzeczywistości nigdy nie dochodzi do konfrontacji pomiędzy małżonkami, co pozwala zaoszczędzić dużo stresu.
Proces o unieważnienie małżeństwa – rozwód kościelny od czego zacząć?
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa rozpoczynamy od złożenia skargi powodowej. Należy pamiętać, że prawidłowe zredagowanie pozwu jest kluczową kwestią. Pismo oprócz aspektów formalnych musi zawierać wskazanie podstawy prawnej (tytułów nieważności małżeństwa), na której opieramy całe uzasadnienie.
Ważne jest także skierowanie skargi do odpowiedniego trybunału – w innym wypadku pozew może zostać odrzucony. Jaki sąd jest właściwy w naszej sprawie? Tak naprawdę jest ich kilka. Pozew możemy skierować do sądu kościelnego:
- Diecezji, na której został zawarty związek małżeński;
- Stałego bądź tymczasowego zamieszkania jednej ze stron;
- Diecezji, na której faktycznie trzeba będzie zebrać większość dowodów np. na terenie diecezji, której zamieszkują świadkowie.
W Polsce mamy 40 sądów kościelnych. Każdy z nich stawia inne wymogi w kwestii redagowania skargi powodowej, a także niezbędnych załączników. Już na początku starania się o unieważnienie małżeństwa kościelnego warto skorzystać z pomocy adwokata kościelnego. Kanonista pomoże wskazać tytuł prawny, a także komplet dokumentów niezbędnych do dołączenia do skargi powodowej.
Po przyjęciu skargi powodowej przez oficjała sądu jest ona wysyłana do strony pozwanej, aby mogła zapoznać się z jej treścią i w odpowiednim czasie się do niej odnieść (15 dni). Może zdarzyć się tak, że pozwany współmałżonek nie będzie brał udziału w procesie – to jednak nie oznacza, że rozpoczęcie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest niemożliwe. Pomimo uznania strony za nieobecną, „rozwód kościelny” jest prowadzony dalej.
Przesłuchanie w sądzie biskupim w sprawie rozwodu kościelnego
Kolejnym etapem po zawiązaniu sporu jest przesłuchanie stron i świadków. Przesłuchanie odbywa się we właściwym sądzie kościelnym. Na sali są obecni tylko sędziowie, notariusz, osoba przesłuchiwana i ewentualnie adwokat kościelny. Strona powodowa oraz strona pozwana składają zeznania oddzielnie – w innych terminach. Zeznania świadków odbywają się po przesłuchaniach małżonków. Pytania dla stron i świadków przygotowuje Obrońca Węzła Małżeńskiego, który z urzędu broni ważności małżeństwa. W zależności od ilości pytań, a także wiedzy świadków takie przesłuchania trwają od 60 minut do nawet 2-3 godzin. Zawsze podkreślam, że wybór odpowiednich świadków jest bardzo ważny. Taka osoba powinna posiadać jak najwięcej informacji z okresu przedślubnego i poślubnego stron – to zdecydowanie zwiększa wartość dowodową zeznań.
Biegły psycholog w procesie o nieważność ślubu kościelnego
Z pomocy biegłego sądowego należy skorzystać w sprawach z zakresu impotencji, a także wad zgody małżeńskiej spowodowanej chorobą umysłową bądź niezdolnością, o których mówi kanon 1095 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Najczęściej badanie przeprowadza psycholog – czasami jest to psychiatra bądź też seksuolog. Pomimo, że sędziowie mają swobodną ocenę materiału dowodowego, opinia biegłego niewątpliwie odgrywa ważną rolę w procesie stwierdzenia nieważności małżeństwa.
Publikacja akt i dyskusja sprawy rozwodu kościelnego
Po zgromadzeniu całego materiału dowodowego strony mają możliwość zapoznania się ze wszystkimi aktami sprawy. Jest to także czas na ewentualne wniesienie nowych dowodów. I na tym kończy się instrukcja sprawy. Po tym czasie Obrońca Węzła Małżeńskiego, czyli osoba, która stoi na straży ważności małżeństwa przedstawia swoje uwagi. Strony ustosunkowują się do nich w tzw. głosie obrończym.
Wyrok w sprawie rozwodu kościelnego
Ostatnim etapem jest wydanie wyroku przez kolegium sędziów. Wyrok jest wydawany za ważnością bądź nieważnością małżeństwa. Bardzo często zdarza się proces toczy się z więcej niż jednego tytułu. Aby uzyskać rozwód kościelny, wystarczy, że zostanie udowodniony jeden z nich i małżeństwo jest nieważne. Jeżeli żadna ze stron ani Obrońca Węzła małżeńskiego w ciągu 15 dni nie wniosą apelacji, wyrok staje się wykonalny. Najprościej mówiąc strony ponownie mogą zawrzeć związek małżeński. Należy pamiętać, że proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa nie ma na celu wskazania winnego małżonka. Jego istotą jest dojście do prawdy obiektywnej i odpowiedź na pytanie: czy małżeństwo zaistniało?
Czas trwania procesu rozwodu kościelnego
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa średnio trwa 2-3 lata, więc należy uzbroić się w cierpliwość. Z roku na rok zwiększa się liczba spraw wnoszonych do sądów kościelnych. Obecnie jest ich ponad 4 tys. rocznie. Według statystyk około 73 % spraw jest rozstrzyganych pozytywnie. Pomoc adwokata kościelnego pozwala zwiększyć szansę na orzeczenie nieważności małżeństwa. Profesjonalista w tej dziedzinie nie tylko będzie służył merytoryczną wiedzą na każdym etapie procesu, ale także pomoże prawidłowo zredagować wszelkie pisma procesowe.
dr Michał Poczmański, kanonista, prawnik i adwokat kościelny z Kancelarii Kanonicznej w Warszawie, specjalizujący się w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa w Sądzie Metropolitarnym Warszawskim.
Comments are closed